آمارهای قابل تامل از فضای مجازی

در این مطالعه 188 کاربر ایرانی عضو فیس‌بوک بین سنین 18 تا 64 سال حضور داشتند که 85 درصد آنها اعلام کردند بیش از دو سال است از این شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند.گروه سنی 30 تا 39 سال مخاطبان اصلی این بررسی بودند که 38 درصد آن را تشکیل می‌دادند و البته بخش اعظم این افراد با درصد مشابه صاحب مدرک لیسانس بودند. در پایان این نظرسنجی مشخص شد 63 درصد کاربران ایرانی مبتنی بر خدمات اینترنتی پهن‌باند با سرعت بالاتر از 128 کیلوبیت برثانیه وارد شبکه‌های اجتماعی می‌شوند،20 درصد از وایمکس استفاده می‌کنند و 17 درصد با سرعت کمتر از 128 کیلوبیت برثانیه شبکه‌های اجتماعی را در اختیار می‌گیرند.

همچنین گفته شد 97 درصد کاربران ایرانی با رایانه شخصی،33 درصد با تلفن همراه و 16 درصد هم به کمک رایانه لوحی وارد فیس‌بوک می‌شوند. بیشتر این افراد در منزل خود خدمات شبکه‌های اجتماعی را مورد استفاده قرار می‌دهند و 42 درصد هم در محل کار در این فضا حضور می‌یابند، اما آنچه که بیش از این یافته‌ها مورد توجه قرار گرفت،افزایش حضور کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی طی چند سال اخیر بود. محققان مرکز Annenberg به این نتیجه رسیدند که با وجود مسدود بودن بسیاری ازشبکه‌های اجتماعی، حضور ایرانی‌ها در فضاهایی از جمله فیس‌بوک، توئیتر، اینستاگرام و البته شبکه‌های ارتباطی اینترنتی مانند Viber،WhatsApp و... بوضوح دیده می‌شود و حتی در برخی موارد کاربران ایرانی مخاطبان اصلی این شبکه‌ها را تشکیل می‌دهند.

ایرانی‌ها و فیس‌بوک

مرکز Annenberg بر اساس مطالعه خود دریافته است که از هر 10 ایرانی عضو فیس‌بوک 8 نفر به کمک سرویس VPN وارد این شبکه اجتماعی می‌شوند و البته یک‌سوم آنها از ناامن بودن این ابزارهای فیلترشکن آگاهی دارند. طبق آمارهای منتشر شده از سوی این مرکز تحقیقاتی، 59 درصد کاربران ایرانی روزانه چند بار سراغ صفحه شخصی خود در فیس‌بوک می‌روند،27 درصد روزی یک‌بار این کار را انجام می‌دهند و 6 درصد هم در طول هفته 3 تا 5 بار به این شبکه اجتماعی سر می‌زنند.همچنین گفته شد 32 درصد این افراد در طول هفته بیش از 10 ساعت را به حضور در فیس‌بوک اختصاص می‌دهند،19 درصد هفته‌ای 5 تا 10 ساعت در فیس‌بوک حضور می یابند و 18 درصد هم یک تا 3 ساعت از هفته خود را صرف گشت‌وگذار در فیس‌بوک می‌کنند.

الکسا(Alexa) به‌عنوان یکی از معتبرترین مراکز امتیازدهی به سایت‌های اینترنتی جهان فیس‌بوک را صد وشصت‌ و پنجمین سایت محبوب برای کاربران ایرانی می‌داند و مرکز Innovation Is Everywhere نیز اعلام کرده است 2/83 میلیون مشترک تلفن همراه در ایران وجود دارد، ضریب نفوذ اینترنت در کشور 55 درصد است،58 درصد کاربران اینترنتی ایران عضو فیس‌بوک هستند و ایران بزرگترین بازار اینترنتی خاورمیانه را در اختیار دارد. این مرکز همچنین می‌گوید، در حالی که صفحه شخصی «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در فیس‌بوک بیش از 900 هزار بار لایک شده است،تنها 250 هزار کاربر صفحه «دیوید کامرون» نخست‌وزیر بریتانیــا در فیس‌بـوک را لایـک کرده‌اند.

از آنجایی که فیس‌بوک در ایران فیلتر است، سیستم تبلیغات هوشمند این شبکه اجتماعی کاربران ایرانی را مورد هدف قرار نمی‌دهد. با این وجود گفته می‌شود 4 میلیون ایرانی در فیس‌بوک عضو هستند. از دیگر آمارهای منتشر شده در این زمینه،گفته می‌شود 2 درصد از تمام هواداران صفحه شخصی اتومبیل‌های لامبورگینی در فیس‌بوک معادل 135 هزار نفر ایرانی هستند، 5/1 درصد از هواداران برند Gucci در فیس‌بوک را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند و 3 درصد از هواداران برند Versace هم  ایرانی هستند.

ایرانی‌ها و وایبر

وایبر یکی از چند ابزار موبایلی محبوب است که امکان ارسال پیامک و تماس‌های رایگان اینترنتی را برای کاربران فراهم می‌کند. مرکز عرضه کننده خدمات اینترنتی وایبر سال گذشته به قیمت 900 میلیون دلار به شرکت ژاپنیRakuten فروخته شد و هم‌اکنون گفته می‌شود که ابزار مربوطه 280 میلیون مشترک را در سراسر جهان پوشش می‌دهد که بیش از 100 میلیون نفر از آنها به صورت ماهانه از خدمات وایبر بهره می‌برند.این ابزار که هنوز فیلتر نشده است بین کاربران ایرانی محبوبیت فراوانی دارد و از آنجایی که استفاده از اینترنت همراه و گوشی‌های هوشمند در ایران رونق گرفته است،تعداد مشترکان ایرانی که از وایبر استفاده می‌کنند هم طی چند ماه گذشته افزایش یافته است.

مرکز Alexa رتبه پایگاه اینترنتی ارائه‌دهنده خدمات وایبر بین سایت‌های محبوب ایرانی را 764 و رتبه جهانی آن را 5 هزار و 631 معرفی کرده است. با همین رتبه Alexa توضیح داده است که ایرانی‌ها بزرگترین گروه مخاطبان وایبر را در جهان تشکیل می‌دهند و به عبارت دیگر، بزرگترین گروه اعضای وایبر ایرانی هستند. در بررسی‌های این مرکز امتیازدهی اینترنتی اعلام شده است که 1/11 درصد از تمام مشترکان سرویس پیام‌رسان وایبر ایرانی هستند و پس از آن امریکایی‌ها با 2/7 درصد قرار گرفته‌اند.

ایرانی‌ها و واتس‌اپ

شرکت فیس‌بوک اوایل سال 2014 میلادی اعلام کرد مرکز ارائه خدمات ارتباطی WhatsApp را 19 میلیارد دلار خریداری کرده است و همچنان قصد دارد امکانات آن را با همان نام در اختیار کاربران بگذارد. ابزار WhatsApp به عنوان محبوب‌ترین سیستم پیام‌رسان اینترنتی جهان 600 میلیون مشترک دارد و تنها 5 سال از زمان تولد آن می‌گذرد.

این‌طــور که آمارهـــا نشان می‌دهند،WhatsApp در ایران به‌اندازه وایبر محبوبیت ندارد و آفریقای جنوبی به ‌نسبت جمعیت خود بزرگترین گروه مخاطبان آن را در جهان تشکیل می‌دهد. از بین همه ساکنان کشور آفریقای جنوبی 79 درصد عضو WhatsApp هستند و پس از آن آرژانتینی‌ها، مالزیایی‌ها و هنگ‌کنگی‌ها بزرگترین گروه مخاطبان را تشکیل می‌دهند. البته از نظر تعداد کاربر، هندی‌ها بیش از دیگر اقوام در WhatsApp حضور دارند.

مرکز Alexa اعلام کرده است که هم‌اکنون 5 میلیون ایرانی در WhatsApp عضو هستند و البته با توجه به اینکه روزانه یک میلیون کاربر جهانی به مجموع مشترکان این ابزار اضافه می‌شود، پیش‌بینی شده است که به همین نسبت بر تعداد ایرانی‌های فعال در WhatsApp هم افزوده شود.

ایرانی‌ها و توئیتر

شبکه اجتماعی توئیتر که از مارس 2006 فعالیت خود را آغاز کرده است 274 میلیون مشترک فعال دارد و از سال گذشته نام خود را در لیست 10 سایت اینترنتی محبوب جهان قرار داده است. تعداد مشترکان توئیتر در سال 2014 میلادی 4/24 درصد افزایش یافته است و بیشتر مخاطبان آن در بازارهای نوظهور و کشورهای درحال توسعه قرار دارند.

توئیتر هیچ آمار دقیقی از تعداد مشترکان ایرانی خود اعلام نکرده است والبته Alexa نیز  Twitter. com را در لیست 500 سایت اینترنتی محبوب ایرانی‌ها قرار نداده است و به همین خاطر می‌توان نتیجه گرفت محبوبیت این شبکه اجتماعی نسبت به رقبا برای ایرانی‌ها کمتر است.

***

به هر حال،باید به این مسأله توجه داشت که خوب یا بد،کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند و فیلتر کردن آنها باعث کاهش حضور ایرانی‌ها در این قبیل فضاها نشده است. مسولان فرهنگی برای مواجهه بهتر با این پدیده ها باید دنبال شیوه ای کارامدتر باشند...

مطالب مرتبط:

محدودیت های ارتباطی

فرصت ها و تهدیدها درشبکه های اجتماعی

اینترنت ملی و قطع ارتباط با شبکه جهانی؟!